Overzicht
Spondylolyse en spondylolisthesis zijn aandoeningen die de facetgewrichten aantasten die de wervels op elkaar uitlijnen. Spondylolyse is een zwakte of stressfractuur in het gebied van het facetgewricht. Deze zwakte kan ervoor zorgen dat de botten uit de normale positie naar voren glijden, spondylolisthesis genaamd, en de spinale zenuwen knikken. Behandelingsopties omvatten fysiotherapie om de spieren te versterken. Een rugbrace kan worden gebruikt om de wervelkolom te ondersteunen. In sommige gevallen kan een operatie de botten opnieuw uitlijnen en samensmelten.
Anatomie van de facetgewrichten
Je wervelkolom is gemaakt van 24 beweegbare botten, wervels genaamd, die de belangrijkste ondersteuning voor je lichaam bieden, zodat je kunt buigen en draaien. Elk van de wervels is gescheiden en opgevangen door een gelachtige schijf, waardoor ze niet tegen elkaar wrijven. De wervels zijn met elkaar verbonden en aan elkaar vastgehouden door ligamenten en gewrichten, facetgewrichten genoemd (zie Anatomie van de wervelkolom).
Het bovenste facetgewricht en het onderste facetgewricht zijn verbonden door een smalle botbrug genaamd de pars interarticularis (figuur 1). Het onderste facet van een wervel past perfect in het superieure facet van de wervel eronder – overlappend als gordelroos – beginnend met de wervel aan de basis van je schedel en eindigend bij je staartbeen.
Figuur 1. De superieure en inferieure facetten articuleren samen om een facetgewricht te vormen. Elke wervel heeft twee facetgewrichten, een paar dat aansluit op de wervel erboven (superieure facetten) en een paar dat aansluit op de wervel eronder (inferieure facetten). De dunne brug van bot tussen de superieure en inferieure facetten wordt de pars interarticularis genoemd.
Wat zijn spondylolyse en spondylolisthesis?
Spondylolyse (spon-dee-low-lye-sis) en spondylolisthesis (spon-dee-low-lis-thee-sis) zijn afzonderlijke, maar toch gerelateerde aandoeningen. Spondylolyse komt meestal op de eerste plaats, maar niet altijd. De term komt van ‘spondylo’, wat ruggengraat betekent, en ‘lysis’, wat verdelen betekent. Spondylolyse is een afbraak of breuk van de smalle brug tussen de bovenste en onderste facetten, de pars interarticularis. Het kan voorkomen aan één zijde (unilateraal) of aan beide zijden (bilateraal) en op elk niveau van de wervelkolom, maar meestal bij de vierde of vijfde lendenwervel (figuur 2). Als er spondylolyse aanwezig is, kunt u spondylolisthesis ontwikkelen.
Figuur 2. Spondylolyse is een afbraak of breuk van de pars interarticularis.
Spondylolisthesis is het naar voren glijden van het wervelbot. De term “listhesis” betekent naar voren glijden (Fig. 3). Het treedt op wanneer de verzwakte pars interarticularis zich scheidt en de wervel uit positie laat bewegen, wat beknelde zenuwen en pijn veroorzaakt. Spondylolisthesis treedt meestal op tussen de vierde en vijfde houtwervel of bij de laatste lendenwervel en het heiligbeen. Dit is waar uw wervelkolom in zijn meest uitgesproken “S” -vorm buigt en waar de spanning het zwaarst is.
Figuur 3. Spondylolisthesis is het voorwaarts wegglijden van een wervel uit zijn normale positie, veroorzaakt door een parsfractuur. Het facetgewricht kan de wervel niet meer op zijn plaats houden tegen de altijd aanwezige neerwaartse kracht van het lichaamsgewicht in.
De slip wordt gemeten op een schaal van graad 1 slip (25%) tot graad 4 (100%). Hoe meer de onderrug kromt (swayback of lordose), hoe steiler het cijfer.
Wat zijn de symptomen?
Milde gevallen van spondylolyse en spondylolisthesis veroorzaken meestal minimale pijn. In feite worden de aandoeningen vaak per ongeluk gevonden wanneer een persoon een röntgenfoto van de rug heeft om een niet-gerelateerde reden.
Wanneer spondylolyse en spondylolisthesis pijn veroorzaken, kunt u lage rugpijn, stijfheid en spierspasmen ervaren. U kunt ook ischias hebben (pijn die langs een of beide benen uitstraalt) of gevoelloosheid, hoewel dit niet gebruikelijk is. Pijn in de benen zal meestal erger zijn als u staat of loopt.
De hoeveelheid pijn die u heeft, hangt af van hoe snel uw wervels wegglijden. Als u zeer subtiele symptomen heeft, voelt u mogelijk alleen een beklemming in uw hamstrings of merkt u dat u uw tenen niet meer kunt aanraken, maar geen zenuwpijn.
Wat zijn de oorzaken?
Spondylolisthesis wordt meestal veroorzaakt door spondylolyse. De oorzaak van spondylolyse is niet zo duidelijk omschreven. De meesten denken dat het te wijten is aan een genetische zwakte van de pars interarticularis. Zowel spondylolyse als spondylolisthesis kunnen bij de geboorte aanwezig zijn of optreden door letsel. Herhaalde stressfracturen veroorzaakt door hyperextensie van de rug (zoals bij gymnastiek en voetbal) en traumatische fracturen zijn ook de oorzaak. De meest voorkomende oorzaak bij volwassenen is degeneratieve artritis.
Wie is er getroffen?
Degenen die sporten, vooral gymnasten en voetballers, hebben meer kans op spondylolisthesis. De aandoening treft meestal mensen ouder dan 40 jaar. Ongeveer 5% van de Amerikanen heeft dit structurele tekort en weet het niet. Alleen omdat het op een röntgenfoto verschijnt, wil nog niet zeggen dat je pijn zult hebben.
Hoe wordt een diagnose gesteld?
Raadpleeg uw huisarts als u voor het eerst pijn heeft. Ze nemen een volledige medische geschiedenis om uw symptomen, eventuele eerdere verwondingen of aandoeningen te begrijpen en om te bepalen of levensstijlgewoonten de pijn veroorzaken. Vervolgens wordt een lichamelijk onderzoek uitgevoerd om de oorzaak van de pijn te bepalen en te testen op spierzwakte of gevoelloosheid.
Röntgenfoto’s bekijken de benige wervels in uw wervelkolom en kunnen uw arts vertellen of een van deze te dicht bij elkaar ligt of dat u artritisveranderingen, sporen van botten, breuken of enige verschuiving van de wervels heeft (Fig. 4).
Figuur 4. Röntgenfoto’s tonen spondylolisthesis op het L4-L5 vertebrale niveau. De mate van slip varieert wanneer de wervelkolom wordt gestrekt (links) of gebogen (rechts).
Magnetic Resonance Imaging (MRI) -scan is een niet-invasieve test die een magnetisch veld en radiofrequente golven gebruikt om een gedetailleerd beeld te geven van de zachte weefsels van uw wervelkolom. Het kan al dan niet worden uitgevoerd met een kleurstof (contrastmiddel) die in uw bloedbaan is geïnjecteerd. Een MRI kan uw arts vertellen waar uw wervelkolom is beschadigd en of er sprake is van zenuwcompressie. Het kan ook benige overgroei, ruggenmergtumoren of abcessen detecteren.
Computed Tomography (CT) -scan is een veilige, niet-invasieve test die een röntgenstraal en een computer gebruikt om tweedimensionale afbeeldingen van uw wervelkolom te maken. Het kan al dan niet worden uitgevoerd met een kleurstof (contrastmiddel) die in uw bloedbaan is geïnjecteerd.
Single Photon Emission Computed Tomography (SPECT) -scan is een test om de bloedstroom naar een deel van het lichaam te analyseren. Een kleine hoeveelheid radioactieve tracer wordt in een ader geïnjecteerd. Terwijl de tracer in het bloed circuleert, wordt het door de weefsels opgenomen en geeft het vervolgens energie af. De energie wordt gezien door de CT-scanner en kan stressfracturen, spondylolyse, infectie en tumoren detecteren door de verschillen in hoe de radioactieve stof wordt geabsorbeerd door normaal gezond weefsel versus ziek weefsel.
Welke behandelingen zijn er?
Ten eerste moet atletische activiteit worden gestopt om de breuk te laten genezen. Conservatieve niet-chirurgische behandeling is de eerste stap en kan bestaan uit medicatie, rust, fysiotherapie, thuisoefeningen, hydrotherapie, een brace en pijnbestrijding. Met periodieke röntgenfoto’s kan de arts de mate van uitglijden bekijken. Een operatie kan nodig zijn als het slippen aanhoudt of als uw pijn niet wordt verlicht door conservatieve behandeling.
Niet-chirurgische behandelingen
Zelfzorg en beugels: het gebruiken van de juiste houding (zie Posture & Body Mechanics) en het in lijn houden van uw wervelkolom zijn de belangrijkste dingen die u voor uw rug kunt doen. De onderrug (lumbale kromming) draagt het grootste deel van uw gewicht, dus een juiste uitlijning van dit gedeelte kan verder wegglijden en letsel aan uw ruggenmergzenuwen en schijven voorkomen. Mogelijk moet u uw dagelijkse sta-, zit- en slaapgewoonten aanpassen. Mogelijk moet u ook de juiste manieren leren om op te tillen en te buigen (zie Zelfzorg bij rugpijn).
Mogelijk moet u gedurende een korte periode een rugbrace dragen terwijl u de buik- en onderrugspieren versterkt. De brace kan spierspasmen en pijn verminderen, uw wervelkolom immobiliseren en het genezingsproces helpen. Uw arts kan u doorverwijzen naar een orthopedisch instrumentmaker die gespecialiseerd is in op maat gemaakte beugels.
Fysiotherapie: Het doel van fysiotherapie is om u zo snel mogelijk weer volledig actief te maken. Oefening is erg nuttig voor pijn en het kan u helpen sneller te genezen. Fysiotherapeuten kunnen u instrueren over de juiste til- en looptechnieken, en zij zullen met u samenwerken om uw buikspieren en onderrug te versterken (zie Rug strekken en versterken). Ze zullen je ook aanmoedigen om de flexibiliteit van je wervelkolom en benen te vergroten.
Medicijnen: Uw arts kan pijnstillers, niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen (NSAID’s) en steroïden voorschrijven. Soms worden spierverslappers voorgeschreven voor spierspasmen.
Niet-steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen (NSAID’s), zoals aspirine, naproxen (Aleve, Naprosyn) en ibuprofen (Motrin, Nuprin, Advil) worden gebruikt om ontstekingen te verminderen en pijn te verlichten.
Pijnstillers, zoals paracetamol (Tylenol), kunnen pijn verlichten, maar hebben niet de ontstekingsremmende effecten van NSAID’s. Langdurig gebruik van analgetica en NSAID’s kan maagzweren en nier- en leverproblemen veroorzaken.
Steroïden kunnen worden gebruikt om de zwelling en ontsteking van de zenuwen te verminderen. Ze worden oraal ingenomen (als een Medrol-dosisverpakking) in een afbouwende dosering gedurende een periode van 5 dagen. Ze hebben het voordeel dat ze binnen 24 uur pijnverlichting bieden.
Steroïde injecties: deze minimaal invasieve procedure wordt uitgevoerd met röntgengeleiding en omvat een injectie van corticosteroïden en een verdovend middel in de wervelkolom. Het geneesmiddel wordt rechtstreeks op het pijnlijke gebied afgeleverd om de zwelling en ontsteking van de zenuwen te verminderen. Herhaalde injecties kunnen worden gegeven om een volledig effect te bereiken. De duur van de pijnstilling varieert en kan weken of jaren aanhouden. Injecties worden gedaan in combinatie met een fysiotherapie- en / of thuistrainingprogramma om de rugspieren te versterken en toekomstige pijnaanvallen te voorkomen.
Epidurale steroïde-injecties: een injectie met corticosteroïden en een verdovend middel wordt toegediend in de epidurale ruimte van het wervelkanaal of zenuwwortelkanalen om de zwelling van de zenuwen te verminderen.
Facetinjecties: een injectie met corticosteroïden en een verdovend middel wordt rechtstreeks in het pijnlijke facetgewricht toegediend.
Facet rhizotomie: als injecties met facetgewrichten uw pijn verlichten, kan een ablatieprocedure worden uitgevoerd om de kleine zenuwen rond het facetgewricht te ‘verbranden’ om de pijnsignalen te verzachten
Holistische therapie: Sommige patiënten vinden dat acupunctuur, acupressuur, yoga, veranderingen in voeding / dieet en biofeedback nuttig zijn bij het beheersen van pijn en het verbeteren van uw algehele gezondheid.
Chirurgische behandelingen
Als het slippen aanhoudt of als uw pijn niet reageert op conservatieve therapie, kan een operatie nodig zijn om de botten opnieuw uit te lijnen. Spinale fusie kan zowel de instabiliteit van de wervelkolom als de compressie van de zenuwwortels aanpakken. De chirurg voert eerst een laminectomie uit om de zenuwen te decomprimeren. Vervolgens wordt een bottransplantaat in de schijfruimte ingebracht om de hoek van de verschoven wervel te “opvullen”. Pedikelschroeven worden in de botten boven en onder de slip gestoken. Vervolgens gebruikt de chirurg de schroef om de botten weer op één lijn te brengen en zet hij deze vast met een staaf (afb. 5). In de loop van de volgende 3 tot 6 maanden zal nieuw bot over het transplantaat groeien en de twee stukken bot permanent verbinden (Fig. 6). Fusie is in 90% van de gevallen succesvol omdat het de instabiele beweging stopt en ervoor zorgt dat uw wervelkanaal niet verder vernauwt.
Figuur 5. Bij spinale fusie wordt een ingeklemd bottransplantaat gebruikt om de bovenste wervel te “opvullen”, terwijl schroeven worden gebruikt om de botten weer op één lijn boven elkaar te trekken.
Figuur 6. Röntgenfoto na 3 maanden laat zien dat het bottransplantaat de twee wervels heeft versmolten tot één stevig stuk bot.
Woordenlijst
degeneratieve artritis: het wegslijten van kraakbeen dat gewrichten in handen, voeten en ruggengraat dempt. Botsporen kunnen ontstaan waar de gewrichten tegen elkaar wrijven, wat resulteert in een beperkte beweging.
facetgewrichten: gewrichten aan de boven- en onderkant van elke wervel die de wervels met elkaar verbinden en een achterwaartse beweging mogelijk maken.
hyperextensie: het verlengen van een gewricht of ledemaat tot voorbij de normale limiet.
lordose: toegenomen kromming van de normaal gebogen lumbale wervelkolom waardoor de billen prominenter worden.
pars interarticularis: de smalle strook bot tussen de bovenste en onderste facetten van de wervel.
spondylolisthesis: wanneer een wervel naar voren glijdt op een andere.
spondylolyse: een spinale instabiliteit waarbij er een zwakte is tussen het lichaam van een wervel en de pedikel.